رابیتس

رابیتس یا راویز

رابیتس (Rabitz) یا به گویش عامیانه راویز، یکی از پرکاربردترین و کلیدی‌ترین مصالح در صنعت ساختمان‌سازی ایران به شمار می‌رود. این ورق مشبک فولادی، به عنوان بستری برای اجرای انواع اندودهای گچی و سیمانی، نقش حیاتی در ایجاد سطوح یکپارچه، مقاوم و زیبا در سقف‌ها، دیوارها و نما ایفا می‌کند. در این مقاله جامع، به بررسی کامل رابیتس، از فرآیند تولید تا نکات اجرایی آن مطابق با آخرین استانداردهای ساختمانی خواهیم پرداخت. رابیتس، یک نوع ورق فولادی مشبک است که از طریق فرآیندهای پرس‌کاری و کشش بر روی ورق‌های گالوانیزه (معمولاً گالوانیزه گرم) تولید می‌شود. این ساختار شبکه‌ای، که به آن چشمه نیز می‌گویند، باعث درگیری و چسبندگی فوق‌العاده ملات گچ یا سیمان به آن شده و از ترک خوردن و جدا شدن لایه‌ی نهایی جلوگیری می‌کند. قیمت رابیتس به صورت مستقیم با وزن آن و همچنین نوع ورق گالوانیزه ای که در تولید آن استفاده شده است در ارتباط است. هرچه وزن برگه رابیتس بیشتر باشد قیمت رابیتس نیز بالاتر است. مقاومت بالا در برابر زنگ‌زدگی به لطف پوشش گالوانیزه، انعطاف‌پذیری و قیمت مناسب، رابیتس را به گزینه‌ای ایده‌آل برای زیرسازی انواع پوشش‌ها تبدیل کرده است.

نحوه تولید رابیتس

تولید رابیتس یک فرآیند چند مرحله‌ای است که در کارخانه‌های مخصوص و با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته انجام می‌شود. مراحل اصلی تولید این محصول به شرح زیر است:

1. آماده‌سازی ورق اولیه: رول‌های ورق گالوانیزه با ضخامت مشخص (معمولاً بین 0.4 تا 0.6 میلی‌متر) به عنوان ماده اولیه وارد خط تولید می‌شوند.

2. برش‌کاری: ورق‌ها توسط دستگاه‌های برش، در فواصل معین و به صورت طولی بریده می‌شوند.

3. پرس‌کاری و ایجاد ستون‌ها: در این مرحله از تولید رابیتس ورق‌های برش‌خورده وارد دستگاه پرس شده و ستون‌ها یا پل‌های اصلی رابیتس بر روی آن ایجاد می‌شود. این ستون‌ها نقش اساسی در استحکام و مقاومت ورق دارند.

4. کشش عرضی و ایجاد چشمه‌ها: پس از پرس‌کاری، ورق تحت کشش عرضی قرار می‌گیرد. این عمل باعث ایجاد شبکه‌های لوزی‌شکل یا متوازی‌الاضلاع (چشمه‌ها) در سراسر ورق می‌شود.

5. کشش نهایی و ابعاد استاندارد: در مرحله آخر، ورق مجدداً تحت کشش قرار می‌گیرد تا به ابعاد استاندارد (معمولاً عرض 60 سانتی‌متر و طول 240 سانتی‌متر) برسد.

6. بسته‌بندی: ورق‌های رابیتس تولید شده، بر اساس وزن و تعداد ستون، در بسته‌های 10 یا 20 تایی بسته‌بندی و آماده عرضه به بازار می‌شوند.

کاربرد رابیتس در ساختمان

اگرچه شناخته‌شده‌ترین کاربرد رابیتس در اجرای سقف‌های کاذب است، اما این محصول در بخش‌های مختلفی از یک پروژه ساختمانی به کار می‌رود:

• سقف‌های کاذب: ایجاد سقف‌های کاذب ساده و دکوراتیو با طرح‌های متنوع، از جمله نور مخفی و باکس‌های تزئینی. معمولاً در سقف کاذب از رابیتس 13 ستون استفاده میشود. رابیتس 13 ستون از وزن بالاتری برخوردار است و از این نظر استحکام بیشتری دارد.

• گچ‌کاری و گچ‌بری: به عنوان زیرسازی برای اجرای گچ و خاک و سفیدکاری روی دیوارها و سقف‌ها، به ویژه در محل اتصال دیوار به ستون یا تیر برای جلوگیری از ترک.

• پوشش تاسیسات: پوشاندن و محافظت از لوله‌ها، کانال‌های کولر و سایر تاسیسات مکانیکی و الکتریکی.

• نمای ساختمان: به عنوان بستر اصلی برای اجرای نمای سیمانی (مانند نمای شسته، چکشی و…) و همچنین نمای سنگی که نیاز به ملات و دوغاب دارند.

• ترمیم و بازسازی: تقویت و یکپارچه‌سازی سطوح ترک‌خورده و فرسوده در ساختمان‌های قدیمی.

• مجسمه‌سازی و المان‌های شهری: به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، از رابیتس برای ساخت احجام و تندیس‌های هنری و شهری نیز استفاده می‌شود.

انواع رابیتس

رابیتس‌ها بر اساس سه مشخصه اصلی دسته‌بندی می‌شوند که هر کدام بر کاربرد و قیمت آن تأثیرگذار است:

1. بر اساس وزن: وزن، یکی از مهم‌ترین فاکتورها در انتخاب رابیتس است. هرچه وزن یک برگ رابیتس بیشتر باشد، ضخامت ورق گالوانیزه اولیه آن نیز بیشتر بوده و در نتیجه مقاومت بالاتری دارد.

   • رابیتس سبک: با وزن کمتر از 600 گرم (مناسب برای کارهای تزئینی و سقف‌های با دهانه کوچک).

   • رابیتس متوسط: با وزن بین 800 تا 900 گرم (کاربرد عمومی در سقف‌های کاذب).

   • رابیتس سنگین و فوق سنگین: با وزن بالای 900 گرم (مناسب برای نماهای سیمانی و محل‌هایی که نیاز به تحمل بار زیاد دارند).

2. بر اساس تعداد ستون (پل): تعداد ستون‌های طولی در یک برگ رابیتس، بر استحکام آن می‌افزاید. رابیتس‌ مسعود موجود در بازار ایران معمولاً در سه نوع عرضه می‌شوند:

   • 9 ستونه: رایج‌ترین و اقتصادی‌ترین نوع.

   • 11 ستونه: دارای استحکام بیشتر نسبت به 9 ستونه.

   • 13 ستونه: مقاوم‌ترین نوع که برای نما و کارهای سنگین توصیه می‌شود.

3. بر اساس چشمه (شبکه): شکل و اندازه چشمه‌ بر میزان درگیری ملات تأثیر دارد. چشمه‌ معمولاً به دو شکل متوازی‌الاضلاع و لوزی تولید می‌شوند. هرچه اندازه چشمه‌ کوچک‌تر باشد، مصرف ملات کمی افزایش می‌یابد اما پیوستگی و کیفیت نهایی کار بهتر خواهد بود.

عوامل موثر بر قیمت رابیتس

قیمت رابیتس یک عدد ثابت نیست و تحت تاثیر عوامل مختلفی نوسان می‌کند. شناخت این عوامل به شما در خریدی هوشمندانه‌تر کمک می‌کند:

• وزن و ضخامت ورق: اصلی‌ترین عامل تعیین‌کننده قیمت، وزن هر برگ رابیتس است.

• تعداد ستون‌ها: رابیتس‌های 11 و 13 ستونه معمولاً قیمت بالاتری نسبت به نوع 9 ستونه دارند.

• قیمت جهانی ورق گالوانیزه: به عنوان ماده اولیه، قیمت جهانی فولاد و ورق گالوانیزه تاثیر مستقیم بر قیمت نهایی رابیتس دارد.

• نرخ ارز: نوسانات نرخ ارز نیز بر قیمت تمام شده این محصول تاثیرگذار است.

• عرضه و تقاضا: شرایط بازار و میزان پروژه‌های ساختمانی فعال، بر قیمت رابیتس موثر است.

اجرای رابیتس برای گچ کاری سقف کاذب و دیوار

1. زیرسازی یا شاسی‌کشی

   • ابتدا با استفاده از میلگردهای نمره 6 یا 8، آویزهایی از سقف اصلی گرفته می‌شود.

   • سپس با استفاده از تراز لیزری یا شلنگ تراز، خط تراز سقف کاذب مشخص شده و میلگردهای اصلی (معمولاً نبشی یا میلگرد) به آویزها جوش داده می‌شوند تا شاسی اصلی شکل بگیرد.

   • در نهایت، میلگردهای فرعی با فواصل استاندارد (حدود 30 تا 60 سانتی‌متر بسته به طرح) به شاسی اصلی جوش داده می‌شوند.

2. نصب ورق رابیتس

   • ورق‌ رابیتس 900 گرم بر روی شاسی فرعی قرار گرفته و با استفاده از سیم رابیتس‌بندی (مفتول گالوانیزه نرم) به میلگردها محکم بسته می‌شوند.

   • در محل همپوشانی دو ورق رابیتس، باید حدود 7 تا 10 سانتی‌متر اورلپ در نظر گرفته شود تا سطح یکپارچه باشد.

   • تعداد گره‌ها برای بستن رابیتس باید کافی باشد تا از هرگونه شکم دادن یا لرزش جلوگیری شود.

3. اندودکاری یا گچ‌کاری

   • مرحله اول (آستر): ابتدا یک لایه گچ و خاک با فشار بر روی رابیتس اجرا می‌شود تا تمام چشمه‌ها و حفره‌ها به طور کامل پر شوند. این مرحله برای ایجاد چسبندگی اولیه حیاتی است.

   • مرحله دوم (رویه): پس از خشک شدن لایه آستر، یک لایه گچ سفید برای ایجاد سطحی صاف، یکنواخت و آماده برای نقاشی اجرا می‌شود.

اجرای رابیتس سیمان کاری نما

فرآیند اجرای رابیتس 1200 گرم برای سیمان کاری نما مشابه گچ‌کاری است با این تفاوت که به دلیل وزن بیشتر ملات سیمان و قرارگیری در معرض شرایط جوی، نیاز به استحکام بالاتری دارد.

• انتخاب رابیتس: حتماً از رابیتس‌های سنگین وزن (بالای 900 گرم) و 13 ستونه با چشمه‌های ریزتر استفاده شود.

• زیرسازی مقاوم: شاسی‌کشی باید با میلگردهای قوی‌تر و با فواصل کمتر انجام شود تا توانایی تحمل وزن نمای سیمانی را داشته باشد.

• نصب محکم: اتصالات رابیتس به شاسی باید بسیار محکم و با تعداد گره‌های بیشتر انجام شود.

• اندودکاری سیمانی:

  • یک لایه آستر سیمانی (ملات ماسه و سیمان) با ضخامت مناسب روی رابیتس اجرا می‌شود.

  • پس از گیرش اولیه آستر، لایه رویه که می‌تواند نمای شسته، چکشی، تگری و… باشد، اجرا می‌گردد.

  • مرطوب نگه داشتن سطح کار برای چند روز (عمل‌آوری سیمان) برای جلوگیری از ترک خوردن و رسیدن به مقاومت نهایی، ضروری است.

سوالات متداول رابیتس

1. تفاوت رابیتس و کناف چیست؟

رابیتس یک سیستم اجرای تر (با استفاده از ملات گچ یا سیمان) است، در حالی که کناف یک سیستم ساخت و ساز خشک (استفاده از پانل‌های گچی و پروفیل‌های فلزی) محسوب می‌شود. اجرای کناف سریع‌تر و تمیزتر است اما رابیتس مقاومت بیشتری در برابر رطوبت و ضربه دارد.

2. برای سقف پذیرایی از چه نوع رابیتس استفاده کنیم؟

برای سقف‌های کاذب معمولی در پذیرایی، رابیتس 9 ستونه با وزن متوسط (حدود 850 گرم) کفایت می‌کند. اما اگر طرح دکوراتیو پیچیده و سنگین است، بهتر است از رابیتس سنگین‌تر یا 11 ستونه استفاده شود.

3. آیا می‌توان از رابیتس برای دور ستون‌ها استفاده کرد؟

بله، یکی از کاربردهای رایج رابیتس، پوشاندن و یکپارچه‌سازی سطح ستون‌های فلزی یا بتنی با دیوار مجاور است تا از ایجاد ترک در محل اتصال جلوگیری شود.

4. آیا استفاده از سیم معمولی به جای سیم رابیتس‌بندی مجاز است؟

خیر، اکیداً توصیه می‌شود از سیم گالوانیزه مخصوص رابیتس‌بندی استفاده شود. سیم‌های معمولی (آهن سیاه) به سرعت در مجاورت رطوبت ملات زنگ زده و باعث جدا شدن و تخریب اندود در آینده می‌شوند.